मुंबई, 29 सप्टेंबर 2024 (TGN): भारतीय समाजात डॉक्टर बनण्याची आकांक्षा खोलवर रुजलेली आहे. तरीच हे उद्दिष्ट साध्य करण्याचा मार्ग आव्हानात्मक आहे. सरकारी वैद्यकीय महाविद्यालयांमध्ये मर्यादित जागा आणि खासगी संस्थांच्या उच्च शिक्षण शुल्काने अनेक विद्यार्थी परदेशात वैद्यकीय शिक्षणाच्या संधी शोधत आहेत. स्थानिक स्पर्धेत्मक निर्बंधांशिवाय आपल्या स्वप्नांचा पाठपुरावा करण्याचा निर्धार करणाऱ्यांसाठी हा बदल नवीन मार्ग खुला करतो.
मे 2024 मध्ये, नॅशनल टेस्टिंग एजन्सीने (एनटीए) नॅशनल एलिजिबिलिटी अँड एन्ट्रन्स टेस्ट (यूजी) आयोजित केली होती, ज्यामध्ये 24 लाखांहून अधिक उमेदवारांनी देशभरातील 571 शहरांमधील 4750 केंद्रांमध्ये परीक्षा दिली, ज्यात भारताबाहेरील 14 शहरांचा समावेश होता. गेल्या काही वर्षांत, सरासरी 17 लाख विद्यार्थी नीट परीक्षा देत आहेत, परंतु केवळ 9.8 लाख विद्यार्थी पात्र ठरले आहेत. असे असूनही, देशभरात केवळ 90,500 जागांसह, उपलब्ध जागांची संख्या पूर्णपणे अपुरी आहे. याचा अर्थ असा की नीट उत्तीर्ण झालेल्यांपैकी केवळ 10% लोकांना वैद्यकीय महाविद्यालयात जागा मिळते. ही तीव्र स्पर्धा अनेक इच्छुक डॉक्टरांना परदेशात शिक्षण घेणे हा एक व्यवहार्य पर्याय असल्याचे मानण्यास भाग पाडते.
आरोग्य राज्यमंत्री,अनुप्रिया पटेल यांनी लोकसभेत सांगितले की, भारताचे डॉक्टर-लोकसंख्या गुणोत्तर 1,836 वर पोहोचले आहे, जे जागतिक आरोग्य संघटनेने (डब्ल्यूएचओ) शिफारस केलेल्या 1:1000 च्या मानकापेक्षा जास्त आहे. ऑस्ट्रेलियामध्ये दर हजार रहिवाशांना अंदाजे चार डॉक्टर सेवा देतात, तर अर्जेंटिना आणि युनायटेड किंगडममध्ये दर हजार रहिवाशांना तीन डॉक्टर सेवा देतात. अमेरिकेत दर 1000 लोकांमागे दोन डॉक्टर आहेत. नॅशनल मेडिकल कमिशन (एनएमसी) च्या आकडेवारीनुसार जुलै 2024 पर्यंत राज्य वैद्यकीय परिषदांमध्ये 1,386,136 अॅलोपॅथिक डॉक्टरांची नोंदणी झाली होती.
वृद्ध होणारी लोकसंख्या आणि जुनाट आजारांच्या प्रादुर्भावामुळे चालणाऱ्या डॉक्टरांच्या वाढत्या मागणीसह जागतिक आरोग्यसेवा परिदृश्य विकसित होत आहे. 2020 मध्ये, 27 देशांमधील प्रत्येक 1,000 लोकांसाठी 3.56 डॉक्टर होते.
या मागणीमुळे जगभरात, विशेषतः उदयोन्मुख अर्थव्यवस्थांमध्ये असंख्य वैद्यकीय शाळांच्या स्थापनेला चालना मिळाली आहे. ज्यामुळे परदेशी वैद्यकीय शिक्षण हा विद्यार्थ्यांसाठी एक आकर्षक पर्याय बनला आहे.
श्री. कडवीन पिल्लई, ट्रान्सवर्ल्ड एज्युकेअरचे डायरेक्टर आणि किंग्ज इंटरनॅशनल मेडिकल अकॅडमीचे चेअरमन सांगतात कि, फिलिपिन्स आणि नेपाळसारख्या देशांना भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी गंतव्यस्थान म्हणून महत्त्व प्राप्त झाले आहे. हे देश केवळ परवडणारेच नव्हे तर आंतरराष्ट्रीय मानकांशी सुसंगत असलेले वैद्यकीय कार्यक्रम देतात, जे विद्यार्थ्यांना जागतिक वैद्यकीय सरावासाठी तयार करणारे सर्वसमावेशक शिक्षण प्रदान करतात. भारतातील खाजगी वैद्यकीय महाविद्यालयांमध्ये जाण्यापेक्षा परदेशात वैद्यकीय शिक्षण घेणे लक्षणीयरीत्या अधिक किफायतशीर ठरू शकते.
नीट 2024 साठी भारतातील 706 वैद्यकीय महाविद्यालयांमध्ये अंदाजे 108,915 एमबीबीएस जागा उपलब्ध आहेत. फिलीपिन्स आणि नेपाळसारख्या देशांमध्ये एमबीबीएस शुल्क प्रति वर्ष ₹2.47 लाख ते ₹8.23 लाख रुपये आहे, ज्यामुळे अनेक कुटुंबांसाठी हा एक व्यवहार्य पर्याय आहे.
याव्यतिरिक्त, या देशांमधील वैद्यकीय शाळा कठोर अभ्यासक्रमाचे पालन करतात आणि व्यापक वैद्यकीय अनुभव देतात. जागतिक आरोग्य संघटनेसारख्या (डब्ल्यूएचओ) जागतिक संस्थांद्वारे अनेक संस्था मान्यताप्राप्त आहेत. ज्या हे सुनिश्चित करतात की पदवीधरांना आंतरराष्ट्रीय मानकांची पूर्तता करणारे दर्जेदार शिक्षण मिळेल. अभ्यासक्रम बहुधा इंग्रजीत आयोजित केले जातात. ज्यामुळे भारतीय विद्यार्थ्यांना जुळवून घेणे आणि उत्कृष्टता प्राप्त करणे सोपे होते, तसेच त्यांना इंग्रजी भाषिक देशांमध्ये भविष्यातील संधींसाठी तयार केले जाते.
याव्यतिरिक्त, परदेशी वैद्यकीय शाळा त्यांच्या अभ्यासक्रमात जागतिक वैद्यकीय कल आणि तंत्रज्ञानाचा अधिकाधिक समावेश करत आहेत. यामध्ये वैद्यकीय संशोधन, निदान उपकरणे आणि उपचार पद्धतींमधील नवीनतम प्रगतीचा समावेश आहे. उदाहरणार्थ, काही संस्था कृत्रिम प्रज्ञा (एआय) आणि यंत्र शिक्षण यांना त्यांच्या वैद्यकीय प्रशिक्षणात समाकलित करत आहेत, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना रुग्णसेवेसाठी आधुनिक दृष्टीकोन उपलब्ध होतो. या नवकल्पना केवळ विद्यार्थ्यांची वैद्यकीय कौशल्ये वाढवत नाहीत तर त्यांना वैद्यकीय व्यवसायात आघाडीवर राहण्यासाठी देखील तयार करतात. विविध आरोग्य सेवा प्रणाली आणि जागतिक सर्वोत्तम पद्धतींच्या संपर्कात आल्याने त्यांचा शिकण्याचा अनुभव आणखी सुधारतो. ज्यामुळे त्यांना वैद्यकीय समस्यांकडे व्यापक दृष्टीकोनातून पाहण्याची मुभा मिळते. सध्याच्या वैद्यकीय पद्धतींचे हे एकत्रीकरण हे सुनिश्चित करते की पदवीधर उदयोन्मुख आरोग्य सेवा आव्हानांचा सामना करण्यासाठी सुसज्ज आहेत आणि विविध आंतरराष्ट्रीय परिस्थितींमध्ये प्रभावीपणे योगदान देतात.
भारत आणि फिलिपिन्स आणि नेपाळसारख्या देशांमधील सांस्कृतिक समानता भारतीय विद्यार्थ्यांना अधिक आरामात जुळवून घेण्यास मदत करतात, ज्यामुळे त्यांच्या शैक्षणिक प्रवासाला आधार देणारे परिचित वातावरण उपलब्ध होते. विद्यार्थ्यांना विविध प्रकारच्या आरोग्यसेवांमध्ये व्यावहारिक अनुभव मिळतो. जो त्यांच्या व्यावसायिक विकासासाठी आणि भविष्यातील सरावासाठी अमूल्य आहे. याव्यतिरिक्त, या देशांच्या धोरणात्मक भौगोलिक निकटतेमुळे विद्यार्थी आणि त्यांच्या कुटुंबियांसाठी प्रवास अधिक सोयीस्कर आणि किफायतशीर होतो.
उदाहरणार्थ, परदेशी पदवीधरांना स्थानिक पातळीवर सराव करण्याची परवानगी देणाऱ्या अलीकडील कायदेशीर बदलांमुळे फिलिपिन्समध्ये भारतीय वैद्यकीय विद्यार्थ्यांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ होत आहे. परवडणाऱ्या आणि उच्च दर्जाच्या शिक्षणासह हा विकास, त्याला एक लोकप्रिय गंतव्यस्थान बनवतो.
परवडणाऱ्या दरात दर्जेदार शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी परदेशात वैद्यकीय शिक्षण घेणे हा एक धोरणात्मक पर्याय आहे. फिलिपिन्स आणि नेपाळसारखे देश मौल्यवान संधी प्रदान करतात, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना सहाय्यक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या संरेखित वातावरणात त्यांची स्वप्ने साध्य करता येतात. जागतिक आरोग्यसेवेच्या गरजा वाढत असताना, हे मार्ग भारतातील महत्वाकांक्षी वैद्यकीय व्यावसायिकांसाठी एक आशादायक भविष्य खुले होते.
